بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین والصلاه والسلام علی خیر الانام المصطفی محمد واله الاطهار لاسیما بقیه الله فی الارضین .
قال الله تعالى : (إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّهَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاهِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ وَذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ (١١١)التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ (١١٢ التوبه )
جهاد فی سبیل الله بر پایه ایمان و پیروی از فرمان الهی وحکم رهبری نائب عام امام زمان عج در عصر غیبت قابل تحقق است. جهاد در میدان ؛ انسان ساز است. در صدر اسلام انسان های با ویژگیهای برتر معنوی در میدان جهاد تربیت شده اند. ودر رکاب رسول الله وامیرالمؤمنین و نیز امام حسن وامام حسین صلوات الله علیهم اجمعین نیروهای مومن مجاهد میدان دار الگو وسرامد در فرا زمان ومکان تبدیل به اسوه در تربیت جهادی شده اند. در دوران معاصر در تجربه دفاع مقدس در برابر متجاوزان بعثی ونیز در مقابله با متجاوزان صهیونی نمونه تربیت جهادی در حزب الله لبنان سپس در حماس وجهاد اسلامی وهمچنین در حشد شعبی مقدس ونیروی مقاومت عراق وانصار الله یمن تبلور وعینیت یافته است. تربیبت جهادی در میدان به چه معنا است ؟ ابعاد اساسی ان کدام است ؟ ابزار تحقق ان چیست ؟ نسبت ان با نهضت تمدنی چیست ؟ الگوهای ان در دوران معاصر چه کسانی هستند ؟ وچگونه جهاد تربیتی در میدان امروز تبدیل به یک مکتب تربیتی شده است ؟ مجموعه پرسش هایی است که در این یادداشت به ان می پردازم ؟
تعریف تربیت جهادی در میدان :
«تربیت جهادی در میدان» به معنای:
آماده‌سازی و انسان سازی برپایه تقویت ایمان وتولید عمل صالح و حضور در میدان سخت عمل به وظیفه و وفاداری و ولا یتمداری مجاهدانه و امادگی برای جانفشانی وفداکاری همراه با تلاش خستگی ناپذیر وبه کار گیری همه ظرفیت عقلی، روحی، بدنی و روانی برای حضور مخلصانه در میدان‌های رویارویی با چالش‌های تمدنی، فکری، فرهنگی ؛ درگیری امنیتی و نظامی است؛ به‌گونه‌ای که فرد مجاهد دارای ایمان، آگاهی، اراده، بصیرت و توان عملی برای فداکاری، برنامه‌ریزی، پایداری و تحقق اهداف اسلام در عرصه واقعیت باشد.
در ادامه نگاهی گذرا بر ایات فوق الذکر با نگاه تربیت جهادی می اندازیم تا به بررسی ابعاد این جهاد بپردازیم
این آیات شریفه ویژگیهای مؤمنان مجاهد را بیان می‌کنند که در میدان جهاد (اعم از جهاد نظامی، فرهنگی، اجتماعی و علمی و…) حاضر می‌شوند. تربیت جهادی بر اساس این آیات شامل موارد زیر است:
یکم : بیعت الهی: فروختن جان و مال در راه خدا (آیه ۱۱۱)
۱-معنای بیعت جهادی:خداوند با مؤمنان معامله‌ای می‌کند که در آن، جان و مال خود را در راه او می‌فروشند و در عوض، بهشت را می‌خرند.
– تربیت جهادی: یک مجاهد واقعی باید وابستگی “خود بر جان و مال را به خدا واگذار کند و هر لحظه آماده فداکاری باشد.
نتیجه: این نگرش، انسان را از وابستگی به دنیا رها کرده و او را برای میدان جهاد (در هر عرصه‌ای) آماده می‌سازد.
ب) شهادت و حیات جاوید (آیه ۱۱۱)
– “یُقَاتِلُونَ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ”: مجاهدان هم می‌کشند (دشمنان حق را زمین گیر وتوطئه های انان برعلیه اسلام را خنثی می‌کنند) و هم کشته می‌شوند (به شهادت می‌رسند).
– تربیت جهادی: تربیت صحیح جهادی، ترس از مرگ را از بین می‌برد و شهادت را به عنوان “تولد دوباره” (حیات جاودان نزد خدا) معرفی می‌کند.
– کاربرد امروزی: یک مجاهد در عرصه های گوناگون اعم از نظامی ؛ امنیتی وحتی یک دانشمند، معلم یا پزشک متعهد نیز با تلاش در راه خدا، در میدان جهاد علمی و خدمتی مثل مجاهد نظامی در مقابله با دشمن به شهادت می‌رسد.
ج) صفات مؤمنان مجاهد (آیه ۱۱۲)
این آیه اوصاف برجسته مجاهدان راستین را بیان می‌کند که در میدان جهاد، تربیت عملی و اخلاقی دیده‌اند:
۱. التَّائِبُونَ: همیشه در حال بازگشت به خدا (توبه مستمر).
۲. الْعَابِدُونَ: عبادت‌پیشه‌گی در همه حال (حتی در میدان نبرد).
۳. الْحَامِدُونَ: شکرگزار نعمت‌های الهی.
۴. السَّائِحُونَ: روزه‌دار و اهل ریاضت شرعی. وماموریت همه جانبه وسیر وسفر برای عمل به تکلیف شرعی
۵. الرَّاکِعُونَ وَالسَّاجِدُونَ: نمازگزارانی با خشوع با هویت اجتماعی عابدانه .
۶. الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنکَرِ: فعال در امر به معروف و نهی از منکر.
۷. الْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ: مراقب حدود الهی در تمام عرصه‌ها.
– تربیت جهادی: یک مجاهد تنها با مهارت در کاربرد سلاح نظامی تربیت نمی‌شود، بلکه باید تهذیب نفس، تقوا و مسئولیت‌پذیری اجتماعی داشته باشد.
– حکمرانی جهادی: یک مدیر یا حاکم اسلامی نیز باید این صفات را داشته باشد تا بتواند جامعه را به سمت پیشرفت هدایت کند.
۳_ جمع‌بندی: تربیت جهادی در میدان بر اساس این آیات
– هدف: تبدیل مؤمنان به “سربازان همیشه‌آماده خدا” در همه عرصه‌های زندگی.
– روش:
– بیعت با خدا (واگذاری کامل جان و مال به او).
– آمادگی برای شهادت و خدمت بی‌منت.
– تربیت اخلاقی و عملی بر اساس صفات آیه ۱۱۲.
– نتایج:
– جامعه‌ای مقاوم در برابر دشمنان داخلی و خارجی.
– حاکمانی عابد، عادل و مردم‌دار.
– تمدنی اسلامی که در آن جهاد در همه زمینه‌ها جریان دارد.
این آیات نشان می‌دهند که تربیت جهادی فقط محدود به میدان جنگ نیست، بلکه یک سبک زندگی اسلامی است که انسان را در هر جایگاه و مسئولیتی به مجاهدی راستین تبدیل می‌کند.
ابعاد اساسی تربیت جهادی میدانی:
۱_ تربیت اعتقادی : تثبیت ایمان عمیق به خداوند، آخرت گرایی ؛ ولایت مداری ؛ و شهادت طلبی ۲_ تربیت فکری : بصیرت افرینی و اگاهی سیاسی و تمدنی نسبت به مسائل امت، و دشمن شناسی و شناخت طرح تمدنی اسلام در دوران معاصر
۳_ تربیت روحی و روانی؛ پرورش صبر، ثبات، شجاعت، خود کنترلی ومدیریت ومراقبت روحی وروانی و قدرت رویارویی با دشمنان
۴_ تربیت بدنی: تمرین نظامی، آمادگی جسمی، استقامت و انضباط در میدان
۵_ تربیت عملی: ورود به میدان عمل در قالب محور مقاومت یا حرکت بیداری و نهضت اسلامی
اهداف عملی تربیت جهادی در میدان:
۱_ساخت انسان مقاوم تمدنی در برابر طرح‌های سلطه‌گرانه
۲_ پیوند اعتقاد با واقعیت از طریق تمرین میدانی و عمل کاربردی
۳_ انتقال جهاد از نظریه به میدان عمل با رویکردی فراگیر
۴_ ساخت محیط تربیتی میدانی در امتداد مدرسه قرآن و مکتب علوی
ابزارهای تربیت جهادی میدانی:
۱_ اردوهای آمادگی جهادی (مانند اردوهای بسیج، پیشاهنگی، مقاومت)
۲_ دوره‌های بصیرتی ( بصیرت اعتقادی ؛ اخلاقی ؛ سیاسی و فقه جهاد، شناخت جبهه
دشمن، انس با قران و نهج‌البلاغه وصحیفه سجادیه )
۳_حضور در میادین امداد، خدمت‌رسانی و مقاومت اجتماعی
۴_ شبکه‌های مقاومت فرهنگی و میدانی
۵_اتصال بین جبهه و بسیج مردمی در میدان
نسبت تربیت جهادی با نهضت تمدنی:
جهاد فقط نظامی نیست؛ بلکه حرکتی تمدنی برای تغییر همه‌جانبه است
مجاهد میدانی، عامل ساخت تمدن اسلامی با آگاهی، شجاعت و ابتکار است
تربیت جهادی میدانی، هسته مرکزی پروژه جهاد تمدنی به‌شمار می‌آید
الگوهای الهام‌بخش:
مکتب امام خمینی (ره): «تمام دنیا میدان جهاد است» امام خمینی در صحیفه نور ج ۲۰ ص ۲۲۷ می فرماید : ما هدفمان پیاده کردن اهداف بین الملل اسلامی در جهان فقر و گرسنگی است، ما می گوییم تا شرک و کفر هست، مبارزه هست و تا مبارزه هست، ما هستیم. ما بر سر شهر و مملکت با کسی دعوا نداریم، ما تصمیم داریم پرچم (لا اله الا الله) را بر قلل رفیع کرامت و بزرگواری به اهتزاز درآوریم.
مکتب شهید نصر الله رضوان الله تعالی علیه : برپایه سنت الهی ان تنصروا الله ینصرکم ویثبت اقدامکم وعمل به تکلیف ازادسازی قدس و اقدام عاشورایی و ولایتمداری میدانی
مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی وشهید ابو مهدی مهندس رضوان الله علیهما : «هیچ میدانی جهادی بدون تربیت و هیچ پیروزی‌ای در میدان بدون تربیت جهادی محقق نمی‌شود» جمهوری اسلامی حرم است ویکی از شوون عاقبت به خیری پیروی از ولایت فقیه است.
مکتب مدافعان حرم زینبی در سوریه، عراق و لبنان: الگوی تبدیل ضعف به قدرت وتهدید به فرصت
الگویی برای تربیت جهادی مردان و زنان در میدان وارائه جمهور وجامعه مقاوم
خلاصه انکه
تربیت جهادی در میدان، فقط برای دفاع از امت نیست؛ بلکه الگویی برای تمدن سازی و ساخت انسان الهی و مقاومی است که حامل رسالت، عامل به آن، و پیشرفته همراه باحیات طیبه بر اساس آن است.
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
۲۰/ ۳/ ۱۴۰۴
عباس کعبی
